کم آبی چه بر سر درختان شهر اصفهان آورده است؟ - وبلاگ بارزند

به گزارش وبلاگ بارزند، بحران خشکسالی و کم آبی سال های متمادی است که گریبان گیر کشور شده است و با وجود اینکه سال های پر بارشی را نیز تجربه نموده ایم، اما این بحران همچنان کشور را تهدید می نماید و اثرات آن در دو دهه اخیر زاینده رود به تدریج خود را نشان می دهد.

به گزارش وبلاگ بارزند آنلاین به نقل از ایمنا، امروزه افزایش جمعیت و تراکم آن در بعضی نقاط از جمله کلانشهرهای عظیم و استمرار مدیریت نادرست موجب شده تا با افت شدید ذخیره منابع آبی روبرو شویم.

از این رو میزان آب ذخایر زیرزمینی، دریاچه ها، رودها و رودخانه ها که مورد مصرف جمعیت زیادی چه برای مصارف کشاورزی، صنعتی و چه برای مصارف خانگی است، یا به طور کامل قطع شده یا کاهش پیدا نموده است به نحوی که دیگر نمی توان جریان دائم آب را در این رودخانه ها دید.

تداوم نیافتن جریان آب به صورت دائم و تبدیل شدن رودخانه های دائمی به رودخانه های کم آب و فصلی، تبعات زیست محیطی کوتاه مدت و بلندمدتی را در پی داشته است، این تبعات آنچنان گسترده است که نمی توان گفت کدام یک بیشترین آسیب را به زیرساخت های کشور وارد نموده، اما می توان هرکدام را به صورت موردی آنالیز کرد و اثرات این تبعات بر روی یکدیگر را مورد ارزیابی قرار داد.

یکی از مشهودترین اثرات کم آبی رودخانه ها از بین رفتن یا ضعف در پوشش گیاهی اطراف رود است، درخت و درختچه از جمله پوشش های گیاهی اطراف رودها بخصوص در شهرهایی است که رودخانه از میانه آنها عبور می نماید و از آنجایی که تغذیه این درختان مستقیم یا غیر مستقیم وابسته به رودخانه است، خشکی و کم آبی اثرات منفی بر روی این درختان و درختچه ها می گذارد.

. مجله رودخانه های ایران

رودخانه زاینده رود که از میانه شهر اصفهان عبور می نماید، طی سال های گذشته دچار نوسانات آبی بسیاری شده است تا جایی که شهرداری در اوج خشکسالی، به ناچار با خرید آب و انتقال آن با تانکر سعی داشت از تشنگی درختان شهر جلوگیری کند؛ با این حال تعداد زیادی از این درختان دچار تنش کم آبی شدند.

کارشناس امور پیش آگاهی مدیریت حفظ نباتات استان اصفهان معتقد است: درختانی که احتیاج آبی بالایی دارند معمولاً سریع تر نسبت به تنش کم آبی و تشنگی واکنش نشان می دهند، به عنوان مثال صنوبر، چنار، بید و… که معمولاً در کنار برکه ها و جوی های آب و مادی ها کاشته می شوند، زمانی که با خشکی و کم آبی روبرو شوند، سریع تر نسبت به کم آبی واکنش نشان می دهند و مورد هجوم چوب خواران و پوست خوارانی مانند سوسک کاپنودیس، سوسک شاخک بلند و… قرار می گیرند.

مهدی شفیعی می گوید: درختان تقویت شده و مدیریت شده در مقایسه با درختان ضعیف و تنش دیده، خصوصاً تنش آبی و غذایی، بیشتر خسارت می بینند و کم آبی به خودی خود رشد درخت را دچار محدودیت می نماید، اما زمانی که افزایش دما، ضعف درخت به دلیل نبود تغذیه اصولی و هجوم آفات، با تنش آبی ترکیب می گردد، اثری چند برابر بر کاهش رشد درختان می گذارد و منجر به نابودی کامل درختان می گردد.

وی می افزاید: علاوه بر هجوم آفات خصوصاً چوب خواران و پوست خواران، بیماری های قارچی نیز از جمله عواملی است که امروزه درختان میوه و درختان فضای سبز شهری که دچار تنش کم آبی و تغذیه شده اند را به شدت تهدید می نماید.

کارشناس امور پیش آگاهی مدیریت حفظ نباتات استان اصفهان خاطرنشان می نماید: زمانی که در مدیریت آبیاری درختان خلل ایجاد می گردد، به دلیل اینکه آب نقش انتقال مواد غذایی از ریشه و برگ را به سایر اندام ها دارد، درنتیجه مواد غذایی به خوبی در اندام ها جریان پیدا نمی نماید، گیاه دچار تنش شده و علائم را به صورت کاهش رشد، پژمردگی، کاهش گلدهی و باردهی و… نشان می دهد.

شفیعی ادامه می دهد: آفات چوب خوار و پوست خوار، درختان دچار ضعف و تنش را به خوبی تشخیص داده و به آن حمله می نمایند و باغات دچار تنش آبی برای نجات، حتماً احتیاجمند مدیریت صحیح آبیاری و تغذیه هستند زیرا محل تغذیه این دسته از آفات که از چوب شاخه ها و سرشاخه ها و حتی تنه اصلی و ناحیه لایه زاینده تغذیه می نمایند، امکان مبارزه شیمیایی را به ما نمی دهد، بنابراین با اجرای روش های مدیریتی باید از ورود آفات به باغات و فضای سبز شهری جلوگیری کرد.

هم افزایی تنش تشنگی و آفات

وی ادامه می دهد: زمانی که آفات بافت چوبی را از بین می برند، درخت از درون پوک می گردد و با وارد شدن فشار یا وزش باد می شکند، تنش تشنگی و تغذیه ای از یک سو و وجود این قبیل آفات از سوی دیگر، با یکدیگر هم افزایی نموده و تنه درخت را در مقابل فشارهای مکانیکی شنماینده می نماید.

کارشناس امور پیش آگاهی مدیریت حفظ نباتات استان اصفهان تاکید می نماید: وقتی درخت دچار تنش کم آبی و بیماری های قارچی می گردد، بافت چوبی آن حالت اسفنجی پیدا می نماید و به مرور داخل تنه درخت خالی شده و با وارد شدن فشار جانبی می شکند، حتی بعضی شاخه ها با فشار دست نیز به راحتی شکسته می گردد زیرا بافت چوبی شاخه درخت خورده شده است.

شفیعی می گوید: زمانی که قسمت هایی از شاخه درخت آلوده به چوب خواران از درخت جدا می گردد، داخل آن کامل خورده شده و مقداری از فضولات لاروی و حالت خاک اره مانند را در درون تنه درخت می توان مشاهده کرد.

وی با اشاره به روش های مدیریتی این آفات، ادامه می دهد: با توجه به نحوه زمستان گذرانی آفات که غالباً به صورت سنین مختلف لاروی و به حالت غیرفعال و درون شاخه ها است، در فصل زمستان شاخه های آلوده حذف و منهدم می گردد تا حجم بالایی از آلودگی سال قبل از محیط باغ خارج و با رعایت سایر روش های مدیریتی از ورود مجدد آنها از باغات آلوده به سایر باغات جلوگیری گردد، البته موفقیت در اجرای برنامه های کنترلی این قبیل آفات احتیاجمند مشارکت بیشتر باغداران است.

سقوط درختان در بعضی نقاط شهر، همزمان با وزش بادهای بهاری این فرضیه را عنوان کرد که خشکسالی و کم آبی زاینده رود اثر نامطلوب خود را بر درختان شهر گذاشته است.

مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان نیز می گوید: زاینده رود به صورت رودخانه فصلی درآمده است و این درختان طی این سال ها دچار تنش شده اند، ریشه های درختان عمدتاً در پارک های حاشیه زاینده رود است که همه به رودخانه وصل هستند.

فروغ مرتضایی نژاد، به علت سقوط درخت اشاره می نماید و می افزاید: مدت زمان عمر درختان با یکدیگر متفاوت است، درختانی مثل کبود، سپیدار و بید عمر کمتری دارند و به طور متوسط 40 تا 50 ساله هستند.

وی خاطرنشان می نماید: چنانچه زاینده رود از میانه شهر عبور نمی کرد این درختان کمتر کاشته می شد، زیرا هم احتیاج آبی بالایی دارد و هم نسبت به آفات و بیماری ها حساس است و در این چند سال این نوع درختان کمتر کاشته شده است.

20 سال است که زاینده رود قطع و وصل می گردد

مرتضایی نژاد می گوید: این درختان نسبت به تغییرات آبی حساس هستند و برای اولین بار در سال 79 شاهد خشکی رودخانه زاینده رود بودیم که تا همین امسال نیز ادامه دارد و 20 سال است که زاینده رود قطع و وصل می گردد.

وی اظهارمی نماید: زاینده رود به صورت رودخانه فصلی درآمده است و این درختان در این سال ها دچار تنش شده اند، ریشه های درختان عمدتاً در پارک های حاشیه زاینده رود است که همه به رودخانه وصل هستند، حتی درختانی که حاشیه ای نیست نیز در مناطق مختلف برای دریافت آب وابسته به چاه های حریمی هستند که باز هم وابسته به رودخانه زاینده رود است.

مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان بیان می نماید: ریشه های این درختان مرتباً آسیب دیده و استرس های آبی موجب شده تا آفاتی مثل پوست خواران و چوب خواران بیشتر به این درختان حمله نمایند، پوسیدگی طوقه درختان بیشتر باشد.

مرتضایی نژاد ادامه می دهد: درست است که سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان سم پاشی را به طور مرتب انجام می دهد، اما سم پاشی ها شاید جوابگوی این میزان تنش نباشد.

تعداد سقوط درختان شیب افزایشی دارد

وی تصریح می نماید: آمارهایی که از سال های گذشته تا به امروز یعنی از سال 90 تا 99 آماده شده است، نشان می دهد که تعداد سقوط درختان، نسبت به سال های گذشته تفاوتی نداشته است، اما شیب افزایشی دارد، زیرا اثرات تنش هایی که به درختان وارد شده است خود را نشان می دهد، به علاوه آبیاری قطره ای که در سال های اخیر در شهر متداول شده است، موجب شده تا ریشه های درختان بخصوص آنهایی که کم سن تر و در حدود 10 تا 20 ساله هستند، سطحی شده و با کوچک ترین بادی جابه جا گردد.

مدیر عامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان خاطرنشان می نماید: فعالیت های عمرانی شهروندان در سطح شهر که با هماهنگی یا بدون هماهنگی شهرداری اجرا شده است نیز موجب شده تا در بعضی موارد تاج درختان به طور کامل قطع گردد.

مرتضایی نژاد با بیان اینکه این اقدام طی سال های گذشته اجرا شده است، می افزاید: چنانچه یک طرف پیکره درخت، شاخه های جانبی قطع گردد، سمت دیگر درخت توان تحمل باد را ندارد و سنگینی شاخه ها در یک طرف منجر به از دست رفتن تعادل و سقوط درخت می گردد، اما با وجود همه این دلایل ما چک لیست ارزیابی خطر درختان را در سازمان پارک ها و در واحدی به نام واحد درختان خطر آفرین آنالیز می کنیم.

مدیر عامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان همچنین تصریح می نماید: آنالیز های کارشناسی ما در خصوص شرایط ظاهری درخت اجرا شده تا معین گردد آیا مورد حمله قارچ و آفت قرار گرفته، شکاف عمیقی در درخت به وجود آمده، پوست تنه درخت به راحتی جدا می گردد، یا آیا در سرشاخه هایی که عظیم تر از پنج سانتی متر است، شاخه مرده ای وجود دارد؛ اینها همه مورد توجه ما است.

مرتضایی نژاد با بیان اینکه شرایط درختان به صورت منظم آنالیز می گردد، می گوید: سال 98، 190 اصله درخت که همگی شاخصه های خطرآفرینی را داشتند، طی بازدیدهای ما قطع شدند، در امسال نیز پس از بازدید، تا به امروز دستور قطع 18 اصله درخت صادر شده است.

وی می افزاید: طی 20 سال گذشته به دلایل مختلف عمرانی، کاشت درخت و نوع آبیاری آن و عمق کم خاک، ریشه درخت سطحی شده است، به علاوه سنگینی تاج درخت در یک طرف نیز موجب سقوط آن می گردد.

مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تصریح می نماید: با آنالیز های مستمر، این درختان به عنوان درختان خطرآفرین شناخته شده و قطع می شوند، البته این اقدام ما همواره مورد نقد فعالان محیط زیست بوده است، از نظر ما نیز قطع درخت با سرشاخه سبز، قابل تحمل نیست اما این واقعیت است که داخل درخت پوک شده و احتمال سقوط آن وجود دارد.

مرتضایی نژاد عنوان می نماید: در این راستا سال 98 از همه علاقه مندان، فعالان محیط زیست و وبلاگ بارزندی که سوالاتی در خصوص قطع درختان داشتند، دعوت شد تا در پارک ایثارگران، علائم پوکی درخت را از نزدیک ببینند.

وی تاکید دارد: هرچه که ما بر سر محیط زیست و کره خاکی می آوریم، اثرات جانبی بعدی دارد، چنانچه آب نهری قطع و رودخانه فصلی گردد، در نهایت موجب آسیب درختان وارد می گردد، امیدواریم با تمهیدات در نظر گرفته شده از جمله کاشت گونه های مقاوم، تعداد درختان خطرآفرین کم گردد.